Η Κρήτη έχει πάντα μια μοναδική μαγεία που συνδυάζει ιστορία, παράδοση και το απέραντο γαλάζιο της Μεσογείου. Όμως λίγοι γνωρίζουν την ιδιαίτερη ιστορία των Ματάλων, ενός χωριού που άλλαξε ριζικά τη ζωή της περιοχής χάρη σε ένα ιδιαίτερο «παράδοξο» και την αγάπη μιας γυναίκας που όλοι αποκαλούσαν «μαμά».
Στα Μάταλα, σε αυτή τη “πολύχρωμη” γωνιά της Ελλάδος συναντήσαμε την Αναστασία Ζουριδάκη, μία από τις πιο γνωστές διακοσμήτριες ολόκληρου του νησιού, με τεράστια εμπειρία, αλλά τα καλοκαίρια βρίσκεται στον φούρνο που διατηρούσε εκεί η γιαγιά της και ο παππούς της. Μία γυναίκα που κυριολεκτικά λατρεύεται στην Κρήτη, αλλά την λάτρεψε και ο φωτογραφικός φακός του γνωστού φωτογράφου, Πάνου Σταυριανού.
Η Αναστασία Ζουριδάκη εντοπίστηκε από το Citynow στα Μάταλα όπου εκεί τους καλοκαιρινούς μήνες και όχι μόνο εργάζεται στον παραδοσιακό φούρνο της γιαγιάς της το Mama’s Bakery.
H ίδια όντας μικρή δεν έζησε την εποχή που οι σπηλιές στα Μάταλα ήταν γεμάτες από τους χίπηδες, αλλά μας εξιστόρησε πως ξεκίνησε αυτό το φαινόμενο και πως έγινε στα πέρατα του κόσμου από μερικές συμπτώσεις της τύχης, αλλά και τις ικανότητες μιας δυναμικής γυναίκας που σίγουρα θα έπρεπε να αναγνωριστεί για όσα έχει προσφέρει. Τη γιαγιά της Αναστασίας Ζουριδάκη.
Η Αναστασία Ζουριδάκη αποκάλυψε πως στα Μάταλα οι χίπηδες δεν ήταν ακριβώς αυτό που είχαμε όλοι κατά νου! Ήταν παιδιά πλούσιων οικογενειών των Ηνωμένων Πολιτειών, της Βρετανίας, της Αυστρίας και της Γερμανίας που οι γονείς τους, τους έστειλαν να ζουν στις σπηλιές, προκειμένου να αποφύγουν την επιστράτευση στη δεκαετία του 1960, έτσι ώστε να μην πολεμήσουν στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Η λύση ήταν να τα στείλουν σε μέρη μακρινά, ήσυχα, όπου θα μπορούσαν να περάσουν τον καιρό τους χωρίς να κινδυνεύουν να κληθούν στον πόλεμο. Τα Μάταλα, με τις σπηλιές και τη φυσική ομορφιά τους, ήταν ιδανικό μέρος για αυτό.
Πραξιτέλης Σαραντόπουλος: Ο κόσμος είχε την εντύπωση πως αυτά τα παιδιά δεν είχαν στον ήλιο μοίρα. Τους αντιμετώπιζαν σαν απόκληρους της ζωής.
Αναστασία Ζουριδάκη: Καμία σχέση! Όλοι αυτοί οι χίπηδες ήταν παιδιά πολύ πλούσια. Είχαν πάντα λεφτά και σπουδές και πλέον στις χώρες τους είναι καταξιωμένοι γιατροί, δικηγόροι,αρχαιολόγοι, μεγάλα ονόματα πια.
Η γιαγιά σου πώς τους αντιμετώπισε αυτούς τους ανθρώπους;
Τους αγαπούσε! Τους έφτιαχνε μυλόπιτες, πίτες, ψωμιά, ρυζόγαλα, τους ζύμωναν ότι ήθελαν να φάνε γιατί είχαν τον φούρνο και αυτοί την λάτρευαν. Σκέψου ότι την φώναζαν όλοι “μαμά”. Έτσι γεννήθηκε και η ιδέα για την ονομασία του φούρνου Mama’s Bakery.
Σου είχε περιγράψει η γιαγιά σου γεγονότα εκείνη την εποχή που οι σπηλιές στα Μάταλα ήταν γεμάτες κόσμο;
Επειδή τα παιδιά αυτά ήταν από πολύ πλούσιες οικογένειες, είχαν πάντα λεφτά! Οι ντόπιοι που πάλευαν για το μεροκάματο σε δύσκολες εποχές τότε, πολλές φορές τους έκλεβαν. Κα έτσι η γιαγιά είχε φτιάξει αυτοσχέδια ντουλάπια με κλειδάκια και έκρυβαν οι χίπηδες εκεί τα χρήματά τους και όταν ήθελαν λεφτά πήγαιναν στη γιαγιά μου τους έδινε το κλείδί τους και έπαιρναν ότι ήθελαν από τα λεφτά τους. Είχε δημιουργήσει μία αυτοσχέδια τράπεζα η γιαγιά τότε. Και οι χίπηδς της είχαν απόλυτη εμπιστοσύνη.
Ο παππούς σου τι ρόλο είχε σε αυτό;
Ο παππούς μου και εκείνος τους αγαπούσε και τους προστάτευε! Μάλιστα, είχε συλληφθεί 4 φορές τότε επί χούντας γιατί προστάτευε τους χίπηδες στις σπηλιές. Ένιωθαν και οι δύο πως είναι και δικά τους παιδιά και έπρεπε να τα προστατεύουν.
Οι δύο τους πάλευαν δηλαδή για αυτά τα παιδιά;
Όχι μόνο οι δύο τους. Ήταν και ο ψαράς της περιοχής που βούταγε κάθε μέρα στη θάλασσα για να πιάσει ψάρια και να του ταΐσει.
Όταν σταμάτησε ο πόλεμος στο Βιετνάμ τι έγινε; Άδειασαν τα Μάταλα;
Σταδιακά άρχισαν να φεύγουν οι χίπηδες. Η γιαγιά μου, μού εκμυστηρεύτηκε κάτι που θα μπορούσα να το πω, αφού η πεθάνει και τώρα πια μπορώ. Μετά τον πόλεμο, όταν οι χίπηδες έφυγαν και οι οικονομικές ροές σταμάτησαν, η περιοχή πέρασε δύσκολες στιγμές. Οι ντόπιοι, αγρότες και ψαράδες, βρέθηκαν να ζουν σε συνθήκες φτώχειας.
Τότε η γιαγιά μου μαζί με τη μητέρα του ψαρά έκαναν ένα τρικ για να κάνουν τα Μάταλα διάσημα σε όλο τον κόσμο. Από τους τελευταίους χίπηδες που είχαν μείνει στις σπηλιές ήταν ένας Βρετανός δημοσιογράφος. Του ζήτησαν λοιπόν να γράψει ένα άρθρο για τα Μάταλα πως είναι ο απόλυτος τουριστικός προορισμός σε όλο τον κόσμο και να προσπαθήσει να δημοσιεύσε αυτό το άρθρο σε όσα περισσότερα μέσα μπορούσε! Και έτσι και έγινε! Ούτε ο παππούς μου ήξερε αυτό το τρικ της γιαγιάς μου.
Και έτσι τα Μάταλα έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο και άρχισε αμέσως ο τουρισμός να αναπτύσσεται κάθε χρονιά και περισσότερο.
Έχουν έρθει αυτοί οι άνθρωποι ξανά στα Μάταλα να επισκεφθούν το μέρος που έζησαν για κάποια χρόνια;
Είναι πολύ συγκινητικό αυτό! Συνέχεια έρχονται και όλοι αναζητούν τη γιαγιά μου! Τη γυναίκα που τους φρόντιζε και τους προστάτευε! Πριν δύο χρόνια είχε έρθει ένας κύριος 90 ετών και ρωτούσε για τη γιαγιά μου!
Είναι εντυπωσιακό πως άλλαξε ίσως η μοίρα αυτού του τόπου από τυχαία γεγονότα στην άλλη άκρη του πλανήτη
Όλη η περιοχή ήταν φτωχή! Άνθρωποι ψαράδες, αγρότες, κάποια με πρόβατα πάλευαν κάθε μέρα για να ζήσουν. Η περιοχή πεινούσε. Και εξαιτίας των χίπηδων αυτή η περιοχή πλέον ανθίζει κάθε χρόνο από τον τουρισμό. Κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες έρχονται για να δουν τα Μάταλα και τις ομορφιές του τόπου. Και πλέον το κράτος έχει περιφράξει την περιοχή, την έχει φωταγωγήσει και είναι πολύ όμορφα.
Πρέπει να σας πω πως αυτές οι σπηλιές ήταν στην ουσία ρωμαϊκοί τάφοι. Ήταν ρωμαϊκό νεκροταφείο και εκεί είχαν βρει οι χίπηδες το μέρος για να κοιμούνται και να ζουν.
Η γυναίκα που μας αφηγείται την ιστορία, η Αναστασία Ζουριδάκη ζει σήμερα στην Κρήτη, στη Μεσσαρά, και δραστηριοποιείται σε δύο τομείς: τη διακόσμηση και τον φούρνο της οικογένειας, το Mama’s Bakery. Στον τομέα της διακόσμησης έχει ήδη φτιάξει πολλά ξενοδοχεία, μαγαζιά και σπίτια στην Κρήτη και όχι μόνο. Όπως λέει, το όνειρό της είναι να εξελίξει την καριέρα της και στο εξωτερικό, να φέρει τις Κρητικές γεύσεις και τη διακόσμηση σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα, η ίδια έχει δημιουργήσει μια ξεχωριστή συνταγή για την κρητική κρέπα, την οποία θέλει να λανσάρει παντού, σαν ένας «πρεσβευτής» της Κρήτης.
Η ιστορία της οικογένειας και η εμπειρία της με τους χίπηδες δείχνει πώς μια προσωπική επιλογή ή ένα μικρό γεγονός μπορεί να αλλάξει την πορεία ολόκληρης περιοχής. Οι χίπηδες έφεραν την οικονομική ανάσα, η γιαγιά τους προστάτευσε και τους φρόντισε με ανιδιοτέλεια, και η δημιουργικότητα των ντόπιων διασφάλισε την εξέλιξη του τουρισμού. Σήμερα, τα Μάταλα είναι παγκοσμίως γνωστά, και οι επισκέπτες συνεχίζουν να φωτογραφίζονται στις σπηλιές, να απολαμβάνουν τη θάλασσα και να αναζητούν τα γλυκά και τις παραδοσιακές λιχουδιές που δημιούργησε η οικογένεια.
Η αφήγηση αυτή μας θυμίζει ότι η ιστορία ενός τόπου δεν είναι μόνο οι μεγάλες πολιτικές εξελίξεις ή οι φυσικές καταστροφές. Είναι και τα μικρά, καθημερινά γεγονότα, οι σχέσεις εμπιστοσύνης και η αγάπη για τον άνθρωπο που μπορούν να δημιουργήσουν έναν τόπο μοναδικό και μαγικό.
Όσοι επισκεφθείτε την περιοχή αναζητήστε την Αναστασία Ζουριδάκη και κυριολεκτικά θα μαγευτείτε από την κρητική της λεβεντιά και καλοσύνη! ΥΓ: Ζητήστε να σας φτιάξει κρέπα και θα το θυμάστε μέχρι τα βαθιά σας γεράματα.
Συνέντευξη της Αναστασίας Ζουριδάκη στο Citynow και τον Πραξιτέλη Σαραντόπουλο
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Πάνος Σταυριανός
