Ίσως δεν το γνωρίζεις, αλλά περίπου το 50% του οξυγόνου που αναπνέουμε προέρχεται όχι από τα δάση, αλλά από τους ωκεανούς και οι φάλαινες παίζουν ρόλο. Και βασικοί πρωταγωνιστές σε αυτή τη διαδικασία είναι τα… φυτοπλαγκτόν, με λίγη (ή μάλλον πολλή) βοήθεια από τις φάλαινες.
Αυτά τα γιγαντιαία θαλάσσια θηλαστικά, με την παρουσία και τη λειτουργία τους στο οικοσύστημα, ενισχύουν την ανάπτυξη του φυτοπλαγκτόν. Πώς; Μέσω των περιττωμάτων τους! Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, το “λίπασμα” που αφήνουν στην επιφάνεια της θάλασσας είναι γεμάτο θρεπτικά συστατικά που βοηθούν στην άνθιση του φυτοπλαγκτόν — και αυτό με τη σειρά του, φωτοσυνθέτει και παράγει οξυγόνο. Χωρίς το φυτοπλαγκτόν, πιθανόν να μην υπήρχε ούτε άνθρωπος στη Γη.
Οι φάλαινες ως δεσμευτές του CO₂ – Καλύτερες κι από τα δέντρα!
Πέρα όμως από την παραγωγή οξυγόνου, οι φάλαινες παίζουν και πρωταγωνιστικό ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης, αφού δεσμεύουν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα (CO₂). Κατά τη διάρκεια της ζωής της, μία μόνο φάλαινα μπορεί να αποθηκεύσει περίπου 33 τόνους CO₂. Για να έχεις ένα μέτρο σύγκρισης, ένα μεγάλο δέντρο όπως η βελανιδιά φτάνει μόλις τους 12 τόνους – και μάλιστα σε 500 χρόνια ζωής.
Με άλλα λόγια, οι φάλαινες είναι οι “καλοί γίγαντες” των θαλασσών, που μας προστατεύουν σιωπηλά.
Οι πληγές της φαλαινοθηρίας και η αργή ανάρρωση
Δυστυχώς, οι φάλαινες δεν είχαν πάντα τη φροντίδα που τους αξίζει. Κατά τον 20ό αιώνα, περίπου 3 εκατομμύρια φάλαινες σκοτώθηκαν για εμπορικούς σκοπούς. Η μαζική φαλαινοθηρία σχεδόν εξάλειψε είδη όπως η γαλάζια φάλαινα, το μεγαλύτερο ζώο που έζησε ποτέ στη Γη.
Αν και η διεθνής κοινότητα έβαλε φρένο το 1966, ο πληθυσμός τους ακόμα ανακάμπτει πολύ αργά. Σήμερα, οι περισσότερες από τις φάλαινες που παρατηρούν οι επιστήμονες είναι μικρότερες σε μέγεθος και βάρος σε σχέση με το παρελθόν.
Η καθημερινή μάχη για τροφή και επιβίωση
Η γαλάζια φάλαινα, παρά την τεράστια σωματική της διάσταση, τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με κριλ – μικροσκοπικά πλάσματα που μοιάζουν με γαρίδες. Για να τραφεί, φιλτράρει μέχρι και 6 τόνους νερό την ημέρα, χρησιμοποιώντας τις πλάκες που κρέμονται από τον ουρανίσκο της σαν φυσικό φίλτρο.
Οι φάλαινες είναι ο συνδετικός κρίκος ενός τεράστιου, πολύπλοκου οικοσυστήματος. Από αυτές εξαρτάται η υγεία των ωκεανών, η ισορροπία του πλανήτη και, σε τελική ανάλυση, η δική μας επιβίωση.
Αν αναλογιστούμε όλα τα παραπάνω, γίνεται σαφές: το να προστατεύσουμε τις φάλαινες δεν είναι θέμα οικολογικής ευαισθησίας — είναι θέμα επιβίωσης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Μάριος Ιορδάνου: Το θεατρικό “Η Κατσαρίδα” με τη Σοφία Καζαντζιάν
